Ferit Aslan
Diyarbakır’ın, Ergani ilçesi Çayönü’nde dünyanın diğer yerleşimlerinden 2 bin yıl önce bakırın keşfedip ısıtılarak kullandığını biliyor muydunuz?
Diyarbakır’ın tarihi için önemli bir hafıza çalışmasına imza atan “Diyarbakır Hafızası” bu kez Ergani ilçesi Çayönü’nüne ışık ttutu.
“TARIMSAL ÜRETİME İLK GEÇİŞ NOKTASI”
“İnsanlık tarihinde önemli bir basamak” başlığı ile verilen çalışmada, Ergani ilçesinin 7 kilometre doğusuna denk düşen Çayönü'nde Milattan önce 9300-6300 arasındaki yerleşim evresinin, avcı-toplayıcılıktan tarımsal üretime dayalı beslenme ekonomisine geçişin en eski örneklerinden birini sunmasıyla günümüz uygarlığına uzanan önemli bir basamağı oluşturduğu belirtildi.
“BAKIR, KEŞFİNDEN 2 BİN YIL ÖNCE KULLANILMIŞ”
Çayönü'nde yabani buğday, mercimekgiller gibi bitkilerin tarıma alındığı, koyun ve keçinin evcilleştirildiği biliniyor. Dünyanın diğer yerleşimlerinde bakının keşfedilip işlenmeye başlamasından iki bin yıl önce bu bölgede bakırın ısıtılarak şekillendirilmiş olması, hatta boncuk ve benzeri objeler yapılması Çayönü'nü özgün kılıyor. Dünyanın en eski bakır yataklarının yer aldığı Ergani maden ocaklarına fiziki yakınlık bu başarıda en önemli etken.
“MİMARİ GELİŞİMİN TÜM EVRELERİ VAR”
Çayönü, Neolitik Çağ'dan gelişkin köy yaşantısına uzanan dönemde mimari gelişimin de tüm evrelerinin izlenebildiği ender yerleşimlerden biri. Özellikle yuvarlak planlı, dal çatkılı ve çamurla sıvalı basit kulübelerden, taş temelli, kapı ve pencere açıklıkları olan, günümüz köy evleriyle büyük benzerlikler gösteren kerpiç yapılara geçiş, bu sürecin tüm izlerini taşıyor.
